शुक्रवार, २८ जून, २०१९

आपण कधीही न पाहिलेले 14 शानदार पक्षी …!!

आकाशात उडणारी पक्षी किंवा छोट्या झाडांपासून वृक्षापर्यंत उडणारे  पक्षी ह्यांचा आपणास नेहमीच कुतुहल असते . त्यांची गोड ,कर्कश्य आवाज तसेच त्यांची रंगीत पंखे  इंद्रधनुष्या सारखे हे बघून भारावुन जातो व जीवन कसे आनंदीनाय होते.. आपण आपल्या क्षेत्रात ,परिसरात नेहमी पक्षी बघत असतो तरी , आम्हाला बर्याचदा जगभरात आढळणार्या आश्चर्यकारक पक्ष्यांची माहिती नसते. आज आपण 14 सुंदर आणि अनोखे जगातील पक्षी बघु  जे आपल्याला आपल्या विलक्षण क्षमतेसह आणि विलक्षण पंखांमुळे प्रभावित करतील.


१ .पेंटेड बंटिंग ( Painted Bunting)




उत्तर अमेरिकेत या प्रजातीतील नर पक्षी सर्वात सुंदर मानले जातात,  ते त्यांच्या आयुष्यातील दुसर्या वर्षातच सुंदर बनतात. या टप्प्यापर्यंत, नर आणि मादी दरम्यान फरक सांगणे जवळजवळ अशक्य आहे,जे ह्या टप्प्या पर्यंत नर मादी हिरव्यारंगाचे दिसतात.जरी हे पक्षी लुप्तप्राय झाले नाहीत तरी त्यांच्या लाजाळू पणा मुळे त्यांना जंगलात शोधणे कठीण होते.


2. नॉर्दर्न व्हायोलिसस ट्रोगॉन ( Northern Violaceous Trogon)


हा  पक्षी फक्त कीटक खात नाहीत तर ते  मुंग्या देखील खातात. ते आपले घरटे बांधण्यासाठी गांधीलमाशी , मुंग्या किंवा मुरुमांचा वापर करतात. ते आपले घरटे कधीच सोडत नाहीत कारण त्यांत ती अंडी घालतात व त्यांची जपणूक करतात .  ह्या अंड्यातील काहीं मधून छातीवर निळे आणि पंख हिरवे असलेले नर तर गडद राखाडी रंगाची छाती आणि खालचे अंग गडद राखडी व काळपट असलेली ती मादी असते.


3. कॉमन ग्रीन मॅग्पी (Common Green Magpie)


Magpies प्रत्यक्षात रेवेन कुटूंबातली गाणारे पक्षी आहेत आणि ही प्रजाती त्यांच्या हिरव्या रंगा मुळे व रेवन जातीच्या पक्षांची पंख पण हिरव्या रंगाची असतात.  थायलंडच्या खुल्या निसर्गमध्ये , मलेशिया, इंडोनेशियाच्या सुमात्रा आणि उत्तर-पूर्व भारताच्या सामान्य ग्रीन मॅग्पी आढळतात . आणि हे पक्षी अगदी थोडेसे शांत व अगदी थोडे आवाज करतात.


4. पर्पल गॅलिन्यूले (Purple Gallinule)


हे शिकार पक्षी वनस्पती, प्राणी आणि अंडी आणि इतर पक्ष्यांची पिल्ले खातात जे दक्षिणपूर्व अमेरिका आणि मध्य अमेरिकेच्या दलदल असलेल्या पानथळी मध्ये राहतात. ते कॅनडा आणि आइसलँड तसेच दक्षिण अर्जेंटिनाच्या आर्कटिक द्वीपसमूह यासारख्या उत्तरी देशांमध्ये देखील पाहिले जाऊ शकतात.हे पक्षी  या सर्व स्थानात दिसतात तेव्हा हेच सिद्ध होते की जरी ते लहान आकाराचे (26-37 सें.मी. लांबीचे) असले तरी, या पक्ष्यांची स्थलांतर मोठ्या प्रमाणात होते .




5. थ्री-वॉटल बेलबर्ड (Three-wattled Bellbird )


या पक्ष्याचे नाव तीन मिशी (विशिष्ट पक्ष्यांच्या मान आणि चोंचे खालील असलेल्या त्वचेला जोडलेले) जे चित्रात पाहिले जाऊ शकते, ज्यामुळे  ओळखणे सोपे आहे . हे पक्षी लुप्त होण्याच्या मार्गात आहेत , ही एक समस्या आहे कारण या पक्ष्यांना एक अद्वितीय शक्ती आहे ज्यामुळे मध्य आणि दक्षिण अमेरिकेतील फळझाडांच्या बियाण्यांच्या वितरणामध्ये देखील ती महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात .


6. जांभळे-हिरवे गिळवे (Violet-green Swallow)


या लहान पक्षांचा सरासरी आकार 13 सेंटीमीटर इतका असतो  आणि कदाचित आपण अंदाज केलाच असेल की त्याचे नाव त्याच्या पंखांच्या रंगापासून पडले असेल. इतर प्रजातींच्या निळ्यां पक्ष्या प्रमाणे हा  उडताना कीटक शिकार करणार्या सारखा तज्ज्ञ आहेत परंतु त्यांच्या इतर "कुटुंब सदस्यां पेक्षा" उच्चतर उंची वरून शिकार हेरतात ह्यासाठी ओळखले जातात.


७. हिमालयी मोनाल (Himalayan Monal)


नेपाळच्या राष्ट्रीय पक्षीला कधीकधी हिमालयी मोनाल म्हणतात आणि ते फिजेंट कुटुंबाचा भाग आहे. त्याची सरासरी लांबी 70 सें.मी. आहे,  नर पक्षी मादी पेक्षा मोठी आणि वजनदार आहेत - आणि अधिक रंगीबेरंगी असतात. नर मोनल्सला त्यांच्या पंखां वरून ओळखणे सोपे आहे, जे रंगीबेरंगी आणि धातूचे आहेत असे वाटते. अफगाणिस्तान, पाकिस्तान, तिबेट आणि नक्कीच नेपाळमध्ये हे पक्षी आढळतात.




8. सामान्य गरीब (Common Poorwill)


हा पक्षी दिसायला छान ,गोंडस आहे ह्याची लांबी अठरा सें .मी आणि वजन छत्तीस ते अठावन ग्रॉम इतकी असते व  इंद्रधनुष्यासारखे डोळे आहे .अति कठीण पर्यावरणीय परिस्थितीत हा मूर्च्छित अवस्थेत जाणारा जगातील एक मात्र पक्षी म्हणून प्रसिद्ध आहे.
प्रामुख्याने मध्य आणि पश्चिम मेक्सिकोमध्ये आढळून येतो. ह्याचा आकार लहान असल्यामुळे आपल्याकडे खूप तीक्ष्ण डोळे असतील तरच गडद रंगाच्या पंखांमुळे हा दिसू शकेल .बहुतेक रात्री ते  देखील सक्रिय असतात .




9. पुनरुत्पादक क्विझल (Resplendent Quetzal)



या प्रजातींला  हे नाव का मिळाले हे  समजून घेणे फार सोपे आहे  त्याचे वैशिष्ट्यपूर्ण आणि अद्वितीय रंगीबेरंगी  दिसण्यामुळे समजणे सोपे आहे. या पक्ष्यांना एकदा अमर्यादित आणि मेझोमेरिकन साहित्यातील देव "पंख असलेल्या सर्प" नावाच्या क्वेत्झालकोट्लचे नातेवाईक मानले गेले होते. हे पक्षी 65 सें.मी. पर्यंत लांब आहेत आणि सर्वसाधारणपणे त्यांचे पंख रंगीत, लांब आणि अत्यंत उज्ज्वल आहेत. पूर्वीच्या काळात या पंखांनी सेंट्रल अमेरिकन शासकांचे मुकुट देखील सुशोभित केले जात होते.




10. अमेरिकन येलो वॉर्बलर ( American Yellow Warbler )


हा पक्षी न्यू वर्ल्ड वॉरबर्ल कुटुंबाचा आहे जो अमेरिकेत आढळून येतो आणि युरोप व आशियामध्ये मुख्यतः राहणार्या वॅबलर कुटुंबापासून जरा वेगळे आहेत . अमेरिकन पिवळा वॉर्बलर लहान आणि गाणे गाणारा म्हणुन ओळखला जातो (10-18 से.मी. लांब आणि 7-25 ग्रॅम वजन)  नर व मादी यांच्यात विशिष्ट फरक नसतो पण , विशेषतः त्यांच्या डोक्याच्या क्षेत्रामध्ये थोडासा रंग फरक असतो हे वगळता त्यातील तासा फरक नसतो.




11. रेड-पायड बोबू ( Red-footed Booby )


एक क्षणभर  समुद्रकिनाऱ्याला पाहून , त्याच्या नावाची उत्पत्ती समजली जाऊ शकते.  लाल पायाचे लहान पक्षी, जे (64-76 से.मी. लांबीचे) असतात, त्यांच्या निळ्या रंगाचे चोंच व गळ्या भोवती हिरव्या रंगाचे ठिपके आणि त्यांच्या डोळ्या भोवती चमकदार मंडळे देखील असतात. ते बहुतेक प्रजनन ऋतू दरम्यान केवळ जमीन शोधून काढतात बाकी महासागरात आपले आयुष्य घालवतात.


12. न्यूझीलंड फॅन्टाईल ( The New Zealand Fantail )


या यादीतील इतर पक्ष्यांप्रमाणे न्यूझीलँड फॅन्टाईल हा अतिशय रंगीत प्राणी नाही तर त्याच्या लहान शरीरमानामुळे  (16 सें.मी.) ते आपले वेगळेपणा सांभाळणे कठिण जाते . याचा अर्धा भाग शेपटी आणि शेपटीची पंख आहे. माओरी पौराणिक कथेनुसार, न्यूझीलंडचे मूळ असलेले हे पक्षी देवतांचे मृत्यूचे संदेशवाहक आहेत असे मानले जाते , तथापि, हा एक असामान्य मिलनक्षम प्राणी आहे ज्यास मनुष्याभोवती फिरण्यासाठी कोणतीही समस्या नसते जेव्हा ते हवेमध्ये आपले शिकार लहान कीटक शोधतात.


१३.  रेड-बेलीड पॅरडाइझ फ्लाईकचर ( Red-bellied Paradise Flycatcher )


हे रंगीत  गाणारे पक्षी प्रामुख्याने इक्वेटर भागातील आफ्रिकन महाद्वीपावर दिसून येतात आणि ते सहसा जंगलात राहतात. ते झाडांच्या फांद्यावर बसतात आणि त्यांच्या वाटेवरुन हवेतून उडणाऱ्या कीटकांची शिकार करताना दिसतात, आणि शिकार पकडलय नंतर ते परत आपल्या मुळ ठिकाणी  परत येतात .




14. गियानान कॉक ऑफ द रॉक ( Guianan Cock-of-the-rock )


या पक्ष्याचे वैज्ञानिक नाव रुपिकोला ( Rupicola ) आहे आणि पहिल्या दृष्टीक्षेपात हे ओळखणे कठीण आहे कि खरोखरच जिवंत प्राणी आहे का ?चोंच नसलेला आणि  विचित्र पंख असलेली बाहुली तर नाही हे ओळखणे कठीण आहे. या पक्ष्याच्या सर्वात धक्कादायक आणि गोंधळात टाकणारे वैशिष्ट्य म्हणजे पंखांचा मुकुट जो पुरुषांच्या डोक्यांना शोभायमान करतो आणि त्यांची सर्व शरीर तेजस्वी नारंगी रंगात दिसतात तेव्हा त्यांत त्याची चोच लपवली जाते. ही प्रजाती प्रामुख्याने गुयाना प्रदेशामध्ये, जी दक्षिण अमेरिकेच्या उत्तरेकडील भागात आढळते, जिथे ते तुलनेने सहजपणे आढळू शकतात कारण विशिष्ट प्रजातींचे प्राणघातक पक्षी वगळता त्यांना कोणताही विशिष्ट धोक्याची भीती  नाही.




=======================================================

image source:  Dan Pancamo, TonyCastro, Wing-Chi Poon, Ryan Kozie, Alan Vernon, Dibyendu Ash, Allan J Sande, Mdf , Steve Garvie, Almir Cândido de Almeidaइमेज सोर्सः डॅन पंकमो, टोनीकास्ट्रो, विंग-ची पू, रयान कोझी, अॅलन व्हर्नन, डिबेंदेऊ अॅश, अॅलन जे संडे, एमडीएफ, स्टीव्ह गॅव्ही, अल्मर कांडिडो दे अल्मेडा

कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत: